علت کم شدن دوران قاعدگی
چرخه قاعدگی طبیعی:
- یک زن بطور طبیعی هر ۲۲ تا ۳۵ روز یکبار قاعده میشود. (بطور متوسط ۲۸ روز یکبار)
- نخستین قاعدگی (MENARCHE) معمولا در سن ۹ تا ۱۶ سالگی روی میدهد.(بطور متوسط در سن ۱۳-۱۲ سالگی)
- نخستین قاعدگی معمولا ۲ سال پس از ظهور و رشد سینه ها و ۶-۴ ماه بعد از رشد موهای زیر بغل و ناحیه تناسلی آغاز میگردد.
- قاعدگی در سن ۶۰-۴۵ سالگی متوقف میگردد که یائسگی نامیده میگردد.
- چرخه قاعدگی در دختران تازه به بلوغ رسیده نامنظم میباشد که به مرور زمان منظم میگردد. سیکل قاعدگی در دختران نوجوان از ۲۱ روز تا ۴۵ روز متغییر میباشد.
- چرخه قاعدگی در آستانه یائسگی نیز نامنظم میگردد.
- قاعدگی طبیعی ۷-۳ روز بطول می انجامد.
- بطور طبیعی در هر قاعدگی ۳۵ تا ۸۰ میلی لیتر خون از بدن دفع میگردد.
- در هر قاعدگی بطور متوسط ۱۶ میلی گرم آهن از بدن دفع میگردد.
- خون دفع شده به همراه بافت تخریب شده لایه پوشاننده رحم برنگ قرمز روشن، قرمز تیره و یا قهوه ای تیره میباشد. خونریزی همراه با لخته های خون کوچک و سیاه رنگ طبیعی است.
- طی قاعدگی خیس شدن ۶-۵ پد (نوار بهداشتی) و یا تامپون در روز طبیعی است.
- سیکل قاعدگی توسط هیپوتالاموس و غده هیپوفیز کنترل میگردد.
- برای آنکه یک زن از سیکل قاعدگی طبیعی و منظمی برخوردار باشد بایستی عملکرد هیپوتالاموس، غده هیپوفیز، تخمدانها و رحم کاملا طبیعی باشد.
- -همچنین آناتومی دستگاه تناسلی زن بایستی نرمال باشد تا خون بتواند بسهولت از بدن دفع گردد.
اختلالات قاعدگی:
-
فقدان عادت ماهانه (آمنوره)(AMENORRHEA):
- اختلالات قاعدگی- آمنوره اولیه: یکی از اختلالات قاعدگی آمنوره اولیه است و هنگامی ست که دختر نوجوان نخستین عادت ماهانه خود را تجربه نمیکند. (فقدان کامل قاعدگی در زمان بلوغ).
- در صورتی که دختری در سن ۱۶ سالگی قاعده نشده باشد و یا تا سن ۱۴ سالگی صفات ثانویه جنسی در وی پدید نیامده باشد، میبایست به پزشک مراجعه کند. علل آمنوره اولیه بلوغ دیررس میباشد که در دختران ورزشکار و یا خیلی لاغر شایع میباشد. نابهنجاریهای مادرزادی نظیر غیر طبیعی بودن ساختمان اعضای تناسلی و یا فقدان آنها، مسدود بودن کامل پرده بکارت و نشانگان ترنر(TURNER SYNDROME) -اختلالات غدد درونریز، اختلالات تغذیه ای و بیماریهای عمومی بدن نیز در بروز آمنوره اولیه دخیل میباشند.
- آمنوره ثانویه:یکی از اختلالات قاعدگی آمنوره ثانویه است و هنگامی ست که زن قبلا قاعدگی را تجربه کرده است اما ناگهان قاعدگی وی قطع می گردد.
-
علل آمنوره ثانویه که یکی از اختلالات قاعدگی است عبارت است از:
- حاملگی.
- شیر دهی.
- یائسگی و یا یائسگی پیش رس(پیش از ۴۰ سالگی).
- جراحی و برداشتن رحم(هیسترکتومی) و تخمدانها.
- قطع مصرف قرصهای ضد بارداری و یا دیگر روشهای جلوگیری از بارداری هورمونی.
- مصرف قرصهای ضد بارداری.
- تومورهای غده هیپوفیز.
- اختلالات تغذیه ای نظیر پرخوری عصبی وبی اشتهایی عصبی
- مصرف برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها و داروهای ضد افسردگی.
- اختلالات و نارساییهای تخمدانی. کیست و تومورهای تخمدانی.
- اختلالات غدد درون ریز نظیر نشانگان کوشینگ(CUSHING`S SYNDROME) که در آن سطح کورتیزول و هورمون آدرنال(فوق کلیوی) افزایش می یابد. و یا کم کاری و پر کاری تیروئید نیز از علل این نوع از اختلال قاعدگی است.
- استرس ها و تنشهای جسمی و عاطفی. استرسهای ناشی از سفر، شغل و یا امتحان دادن نیز از علل دیگر این نوع از اختلالات قاعدگی است.
- کاهش سریع وزن.و یا چربی ناکافی در بدن.
- چاقی و افزایش وزن ناگهانی. میزان زیاد چربی در بدن فرآیند تخمک گذاری را مختل میکند.
- ورزش و فعالیتهای بدنی شدید، سنگین و مستمر.
- بیماریهای مزمن نظیر ورم مخاط روده بزرگ(COLITIS)، نارسایی کلیوی، دیابت کنترل نشده، سل، کم خونی و امراض کبدی نیز از علل دیگر این نوع از اختلالات قاعدگی است.
- شیمی درمانی.
- بیماریهای مزمن روانی نظیر افسردگی.
- افزایش هورمونهای پرولاکتین و تستوسترون.
- مصرف مواد مخدر و روانگردان.
- باریک بودن گردن رحم.
- قطع یک دوره قاعدگی در صورت رد احتمال حاملگی نیاز به مراجعه به پزشک ندارد، اما چنانچه بیش از یک دوره قاعده نشدید حتما به پزشک مراجعه کنید.
- اختلالات قاعدگی- آمنوره اولیه: یکی از اختلالات قاعدگی آمنوره اولیه است و هنگامی ست که دختر نوجوان نخستین عادت ماهانه خود را تجربه نمیکند. (فقدان کامل قاعدگی در زمان بلوغ).
-
خونریزی شدید طی قاعدگی (منوراژ)(MENORRHAGIA):
-
منوراژ یکی دیگر از اختلالات قاعدگی است که به خونریزی شدید و طولانی مدت قاعدگی اطلاق میگردد. علائم این نوع اختلال قاعدگی عبارتند از :
- طول کشیدن قاعدگی بیش از ۷ روز.
- خیس شدن کامل حداقل یک پد بهداشتی و یا تامپون در یک ساعت و ادامه یافتن این وضع تا ساعتهای متمادی.
- مشاهده لخته های خونی بزرگ طی قاعدگی.
- نیاز به تعویض نوار بهداشتی و یا تامپون در طول شب.
- ایجاد اختلال در فعالیتهای روزمره مانند خرید کردن و به سر کار رفتن.
- کم خونی (سرگیجه، ضعف عمومی بدن، رنگ پریدگی)
-
علل منوراژ:(اختلالات قاعدگی)
- از تعادل خارج شدن هورمونها. آندومتر (لایه پوشاننده رحم) بیش از حد توسعه مییابد، بنابراین تخریب و ریزش آن با خونریزی بیشتری همراه است.
- پر کاری و یا کم کاری تیروئید.
- فیبروئید رحمی (تومور خوش خیم رحم)
- پولیپ رحمی (تودهه ای خوش خیم بروی دیواره رحم)
- کیست رحمی (کیسه های پر از مایع خوش خیم)
- اختلال در عملکرد طبیعی تخمدانها.
- عوارض جانبی استفاده از دستگاه داخل رحمی(IUD).
- حاملگی خارج رحمی (اکتوپیک) و یا سقط جنین.
- سرطان گردن رحم و یا تخمدانها.
- مصرف برخی داروها نظیر داروهای ضد انعقاد خون و ضد التهاب.
- عفونت و التهاب لگن، رحم و یا مهبل، اندومتریوز (بافت پوشاننده رحم در محلی خارج از رحم رشد می یابد)، نارسایی های کلیوی و کبدی و شیمی درمانی.
- فعالیت بدنی سنگین و طولانی مدت نیز از دیگر علل این نوع از اختلالات قاعدگی است.
- از آنجایی که منوراژ منجر به کم خونی میگردد مراجعه به پزشک ضروری است.
-
-
لکه بینی و خونریزی بین قاعدگی (متروراژ)(METRORRHAGIA):
- یکی دیگر از اختلالات قاعدگی متروراژ است ،لکه بینی و خونریزی خفیف بین پریودها در دختران نوجوان و یا در طی تخمک گذاری در دختران جوان امری طبیعی است اما مشاوره با پزشک توصیه میگردد. لکه بینی و خونریزی بین قاعدگی درزنان ۴۰ سال به بالا میتواند نشانه اغاز دوره پیش یائسگی باشد.
-
علل خونریزی و لکه بینی بین دو چرخه:
- پولیپ و یا فیبروئید رحم.و اندومتریوز.
- عفونت مهبل – صدمه وارد شدن به مهبل-خشکی دیواره مهبل به علت کاهش استروژن پس از یائسگی از دیگر علل این نوع اختلالات قاعدگی است.
- عوارض زایمان مانند سقط جنین و یا حاملگی خارج رحمی.
- نوسانات سطح هورمونها.
- کم کاری تیروئید.
- قطع ویا از سر گیری مصرف قرصهای ضد بارداری و یا استروژنها.
- از عوارض استفاده از دستگاه داخل رحمی(IUD) خونریزی خفیف است.
- مصرف داروهای ضد انعقاد خون.
- استرس و تنش.
- شیردهی در زنان شیرده.
- سرطان گردن رحم.
-
لکه بینی و خونریزی بین قاعدگی در موارد زیر خطرناک است :
- در دخترانی که هنوز به سن بلوغ نرسیده اند و یا کمتر از ۱۰ سال سن دارند.
- در زنانی که بیش از ۵۰ سال سن دارند.
- لکه بینی خفیف در دوران حاملگی طبیعی است اما هرگونه خونریزی بایستی توسط پزشک ارزیابی گردد.
- لکه بینی و خونریزی بین قاعدگی دردناک،با حجم زیاد و طولانی مدت.
- نکته:مصرف آسپرین مدت زمان و شدت خونریزی را افزایش میدهد بنابراین از مصرف آن خودداری کنید.
- نکته:بیماریهای تیروئیدی و یا مصرف قرصهای ضد بارداری از میزان حجم خونریزی ماهانه شما میکاهند.
-
قاعدگی دردناک(دیسمنوره)(DYSMENORRHEA):
- دیسمنوره اولیه:
- یکی دیگر از اختلالات قاعدگی دیسمنوره است، که این نوع از اختلالات قاعدگی شامل انقباضات دردناکی است که با نابهنجاریهای فیزیکی همراه نبوده و معمولا ۳ سال پس از آغاز نخستین قاعدگی(بلوغ) در خانمها تجربه میشود. این درد یا همزمان با قاعدگی و یا از چند ساعت قبل و یا ۲-۱ روز پیش از قاعدگی آغاز میگردد. دیسمنوره اولیه با افزایش سن و یا پس از زایمان کاهش می یابد.
- دیسمنوره ثانویه:
- این درد دارای یک علت زمینه ای بوده و با نابهنجاری جسمی نظیر اندومتریوز، پولیپ رحمی، عفونت لگن، استفاده از IUD و یا فیبروئید رحمی همراه است.
-
علایم دیسمنوره که نوعی دیگر از اختلالات قاعدگی است عبارت است از:
- درد مبهم، ضربان دار و شبیه دل پیچه در ناحیه تحتانی شکم.
- دردی که بسمت پایین کمر و رانها کشیده میگردد.
- علایم نادر: حالت تهوع و استفراغ-تعریق بدن-سرگیجه-اسهال و یا یبوست-ضعف-افسردگی-اضطراب و تحریک پذیری.
-
علل دیسمنوره اولیه
- بمنظور کمک به بیرون راندن بافت تخریب یافته رحم، رحم منقبض میگردد. انقباض عضلات رحم توسط پروستاگلاندینها صورت میگیرد. افزایش سطح این شبه هورمونها که در التهاب و درد نقش دارند، دیسمنوره اولیه را پدید می آورد.
- تنگ بودن گردن رحم.
-
عوامل تشدید کننده دیسمنوره:
- استرس+کافئین+نیکوتین+ورزش نکردن+تغذیه نامناسب.
- نکته: مصرف داروهای ایبوپروفن، ناپروکسن و مفنامیک اسید تولید پروستاگلاندینها را مهار میکند.
-
سایر روشهای تسکین دیسمنوره:
- کاهش مصرف شکر،سدیم و کافئین.
- سیگار نکشید و از مصرف الکل خودداری کنید.
- مصرف مکملهای کربنات کلسیم و ویتامین B6.
- مصرف استامینوفن.
- بطور منظم ورزش کنید.ورزش کردن باعث ترشح اندروفین ،که یک مسکن درد طبیعی ست، میشود.
- حمام آب گرم و یا قرار دادن کیسه آب گرم روی شکم.
- مصرف قرصهای ضد بارداری از درد قاعدگی به میزان قابل توجهی میکاهد.
- دیسمنوره اولیه:
-
نشانگان پیش از قاعدگی(PMS):
- به مجموعه ای از تغییرات رفتاری،خلقی و جسمی زنان پیش از قاعدگی اطلاق میگردد. نوع شدید این اختلال (PMMD) نام دارد که یکی از اختلالات قاعدگی است و فرد را کاملا ناتوان میسازد.
- علایم و نشانگان این نوع از اختلالات قاعدگی : (۱۵۰ علامت برای این نشانگان از سوی زنان گزارش شده که به مهمترین و شایعترین آنها اشاره میکنیم):
- نوسانات خلقی و رفتاری: افسردگی-تحریک پذیری-خشم ناگهانی-گریه-زودرنجی-افزایش میل جنسی-اضطراب-فراموش کاری-کاهش تمرکز-حساسیت به سروصدا-بی خوابی-خشونت-پرخاشگری-احساس ناامیدی-پریشانی و سردرگمی-بی حوصلگی-کسالت.
- تغییرات فیزیکی:حساس شدن و بزرگ شدن سینه ها-احساس نفخ و پف کردگی-میگرن-سردرد-ورم دستها و پاها-کمر درد-کاهش انرژی-ضعف-احساس تهوع-گرفتگی عضلات-تکرار ادرار-افزایش وزن بعلت احتباس آب-تغییر در اشتها-درد مفاصل-ویار به خوردن غذاهای شیرین و یاشور و پر نمک.
- نشانگان پیش از قاعدگی آسم، آلرژی، صرع و افسردگی را تشدید میکند.
-
چه مدت بطول می انجامد:
- نشانگان پیش از قاعدگی معمولا یک روز قبل از قاعدگی ایجاد شده و به محض قاعده شدن خانمها رفع میگردد.اما آغاز آن در برخی افراد از ۷-۵ روز قبل و در برخی از ۱۵ روز قبل از قاعدگی بوده که تا موعد قاعدگی ادامه می یابد.
-
علل نشانگان پیش از قاعدگی:
- علت اصلی آن ناشناخته است اما عوامل زیر را در بروز این اختلال قاعدگی دخیل میدانند:
- نوسانات هورمونهای استروژن و پروژسترون.
- تغییر در انتقال دهنده های عصبی در مغز نظیر:کاهش سطح سروتونین و اندروفین.
- مصرف الکل و یا نوشابه های گاز دار.
- کمبود برخی ویتامینها و مواد معدنی.
- علت اصلی آن ناشناخته است اما عوامل زیر را در بروز این اختلال قاعدگی دخیل میدانند:
-
نحوه پیشگیری و درمان:
- مصرف قرصهای ضد افسردگی نظیر فلوکستین و پاراکستین.
- مصرف داروی دیکلوفناک.
- مصرف داروهای ادرارآور(دیورتیکها).
- استراحت کافی.
- کاهش مصرف شکر و نمک به خصوص یک هفته قبل از قاعدگی.
- افزایش مصرف غذاهای پر فیبر، سبزیجات، میوه ها و دانه های کامل.
- مصرف کلسیم و منیزیوم.
- مصرف مولتی ویتامین. به ویژه ویتامینها B6 و E.
- حمایت عاطفی از سوی اطرافیان در تعدیل این حالات بسیار موتر است.
- مصرف ادرارآورهای (دیورتیکهای) طبیعی مانند: مارچوبه،هندوانه و یا خیار.
-
چند راهکار برای پیشگیری از اختلالات قاعدگی:
- وزن خود را کنترل کنید.
- چنانچه از قرصهای ضد بارداری استفاده میکنید آنها را طبق دستور، روزانه در یک ساعت مشخص مصرف کنید. قرصهای هورمون درمانی نیز همین طور.
- استرس خود را تحت کنترل در آورید.
- از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی نظیر IBUPROFEN و NAPROXEN استفاده کنید. چرا که خونریزی قاعدگی را کاهش میدهند. مصرف این قرصها را از روز نخست قاعدگی آغاز و تا پایان قاعدگی ادامه دهید.
- از مصرف مشروبات الکلی و سیگار خودداری کنید.
- میان کار و استراحت تعادل برقرار سازید.
- بطور منظم ورزش و فعالیت بدنی سبک داشته باشید.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی مردمان